Thông qua công tác kiểm sát bản án của Tòa án cấp sơ thẩm và thực hành quyền công tố theo thủ tục phúc thẩm đối với vụ án hình sự Mạc Văn Đ cùng đồng phạm, phạm tội “Mua bán trái phép chất ma túy”, VKSND cấp cao tại Hà Nội thấy cần thông báo để VKSND địa phương rút kinh nghiệm chung.
1. Tóm tắt nội dung vụ án và quá trình giải quyết
Ngày 13/7/2019, Mạc Văn Đ được một số đối tượng tên M (không rõ lai lịch) nhờ mua 02kg ma túy đá. Đ đồng ý, Đ gọi điện cho Lộc Thế P nhờ P tìm mua 02kg ma túy đá. P đồng ý và gọi điện cho Lâm Thúy H hỏi mua, H đồng ý. Ngày 14/9/2019, H gọi điện cho Đỗ Mạnh K đặt mua 02kg ma túy đá, K đồng ý. Đỗ Mạnh K đến nhà đối tượng tên Q thống nhất mua 02kg ma túy đá với giá 360 triệu đồng/1kg. Sau đó, Q mang đến nhà K 01kg ma túy và được K cất giấu tại góc vườn sau nhà. Ngày 15/7/2019, K gọi điện cho H thông báo có ma túy giá 370 triệu đồng/1kg. H gọi cho P báo giá 390 triệu đồng/1kg. P báo lại với Đ và thống nhất cùng Đ bán với giá 400 triệu đồng/1kg. Ngày 16/7/2019, Mạc Văn Đ báo với P khách đã đến tỉnh L để nhận ma túy. P gọi điện H và được H đưa số điện thoại của K để liên lạc lấy ma túy và cùng Đ điều khiển xe mô tô BKS xxx.34 lên nhà K. Tại đây, K đã trực tiếp bán cho Đ và P 02 túi ma túy (đều do đối tượng tên Q giao đến). Đ và P mang số ma túy về để giao cho khách thì bị Công an phát hiện bắt quả tang, thu giữ vật chứng là 02 túi ma túy đá loại Methamphetamin, trọng lượng 1.720,460 gam.
Quá trình khám xét nơi ở của P phát hiện và thu giữ 03 gói chất bột màu trắng, trọng lượng 0,112 gam là Heroin, P tàng trữ để sử dụng và bán kiếm lời.
Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 20/2020/HSST ngày 05/6/2020 của TAND tỉnh L tuyên bố các bị cáo Mạc Văn Đ, Lộc Thế P, Lâm Thúy H và Đỗ Mạnh K phạm tội “Mua bán trái phép chất ma túy” áp dụng điểm b, h (đối với P) khoản 4 Điều 251; điểm s khoản 1, 2 Điều 51; điểm h khoản 1 Điều 52 (đối với P); các Điều 17, 38 (đối với H và K), Điều 39 (đối với Đ và P); Điều 50, 58 BLHS. Xử phạt: Mạc Văn Đ và Lộc Thế P tù chung thân, Lâm Thúy H và Đỗ Mạnh K mỗi bị cáo 20 năm tù.
Ngày 05/7/2020, VKSND cấp cao tại Hà Nội ban hành Kháng nghị phúc thẩm số 19/2020/QĐ-VC1-HS theo hướng sửa bản án sơ thẩm về việc quy đổi trọng lượng Methamphetamin ra Heroin đối với tất cả 4 bị cáo; về áp dụng tình tiết định khung hình phạt đối với Lộc Thế P. Về vai trò và mức hình phạt đối với bị cáo Đỗ Mạnh K.
Ngày 25/9/2020, TAND cấp cao tại Hà Nội đã xét xử theo thủ tục phúc thẩm tại Bản án số 476/2020/HSPT, theo đó chấp nhận toàn bộ nội dung kháng nghị của VKSND cấp cao tại Hà Nội.
Căn cứ điểm b khoản 4 Điều 251, điểm s khoản 1, khoản 2 Điều 51, Điều 17, 38, 50, 58 BLHS đối với bị cáo Lâm Thúy H, xử phạt 20 năm tù.
Căn cứ điểm b khoản 4 Điều 251, điểm s khoản 1, khoản 2 Điều 51, Điều 17, 38, 50, 58 BLHS đối với bị cáo Đỗ Mạnh K, xử phạt tù chung thân.
Căn cứ điểm b khoản 4 Điều 251, điểm s khoản 1, khoản 2 Điều 51, Điều 17, 38, 50, 58 BLHS đối với bị cáo Mạc Văn Đ, xử phạt tù chung thân.
Căn cứ điểm b khoản 4 Điều 251, điểm s khoản 1, khoản 2 Điều 51, điểm h khoản 1 Điều 52, Điều 17, 38, 50, 58 BLHS đối với bị cáo Lộc Thế Phương, xử phạt tù chung thân.
2. Những nội dung cần rút kinh nghiệm
Thứ nhất, về khối lượng ma túy để truy cứu trách nhiệm hình sự: Mạc Văn Đ và Lộc Thế P bị bắt quả tang về hành vi mua bán trái phép chất ma túy, thu giữ tang vật là 02 túi ma túy loại Methamphetamin có tổng trọng lượng là 1.720,460 gam. Lẽ ra, như cáo trạng truy tố, Tòa án cấp sơ thẩm phải căn cứ vào tổng khối lượng là 1.720,460 gam ma túy này để quy kết trách nhiệm hình sự về hành vi mua bán trái phép chất ma túy của các bị cáo, song Tòa án cấp sơ thẩm lại quy đổi 1.720,460 gam Methamphetamin tương đương 573,860 gam Heroin (trong khi đó hai loại ma túy này là cùng chung một điểm của khung hình phạt) để quy kết hành vi của các bị cáo là không đúng quy định của BLHS năm 2015.
Thứ hai, về áp dụng pháp luật đối với hành vi của bị cáo Lộc Thế P: Bị cáo P là người thực hiện hành vi tích cực, chủ động liên lạc tìm nguồn ma túy và trực tiếp đi nhận và bán cho đối tượng mua. Ngoài ra, P còn có hành vi phạm tội độc lập trong việc tàng trữ 0,112 gam Heroin để bán kiếm lời. Do đó, P có hành vi mua bán đối với 02 chất ma túy cùng quy định tại một điểm, với tổng khối lượng là 1.720,572 gam. Căn cứ khoản 5 Điều 5 Nghị định số 19/2018/NĐ-CP ngày 02/02/2018 của Chính phủ, hành vi của Lộc Thế P phải bị quy kết tại điểm h khoản 4 Điều 251 BLHS. Tuy nhiên, Tòa án cấp sơ thẩm khi xét xử lại áp dụng thêm tình tiết định khung tăng nặng “Heroin, Cocain, Methamphetamin, Amphetamine, MDMA có khối lượng 100 gam trở lên” quy định tại điểm b khoản 4 Điều 251 đối với P là không đúng quy định, gây bất lợi cho bị cáo P. Tuy nhiên, mức hình phạt tù chung thân mà Tòa án cấp sơ thẩm áp dụng đối với bị cáo P không bị kháng cáo, không bị kháng nghị nên Tòa án cấp phúc thẩm không sửa về phần quyết định hình phạt, mà chỉ sửa về áp dụng pháp luật.
Thứ ba, về hành vi và mức hình phạt của bị cáo Đỗ Mạnh K: K sau khi được Lâm Thùy H đặt vấn đề tìm mua ma túy đã chủ động tìm nguồn về mua ma túy và trực tiếp giao bán ma túy cho Mạc Văn Đ và Lộc Thế P, do đó, K phải được xác định là người giữ vai trò tích cực trong việc mua, bán ma túy. Mặt khác, bị cáo K có nhân thân xấu, đã từng bị Tòa án xét xử nhiều lần và bị xử phạt vi phạm hành chính nhiều lần. Nhưng khi xem xét, quyết định hình phạt, Tòa án cấp sơ thẩm chỉ xử phạt bị cáo K mức hình phạt 20 năm tù là quá nhẹ, chưa tương xứng với nhân thân và tính chất, mức độ hành vi phạm tội cũng như vai trò của bị cáo trong vụ án. Do đó, kháng nghị tăng hình phạt đối với Đỗ Mạnh K là phù hợp và được chấp nhận.