Bộ khung tiêu chí đánh giá dựa trên các nhóm tiêu chí về: Đặc điểm dịch bệnh; đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội; năng lực đáp ứng, chỉ đạo điều hành của địa phương.

4 yếu tố đánh giá tiêu chí đặc điểm của dịch bệnh

Tiêu chí đặc điểm của dịch bệnh bao gồm các yếu tố sau:

- Thứ nhất, sự lưu hành của bệnh trên người, bao gồm: Tỷ lệ mắc/ 100.000 dân trung bình trong 1 năm hoặc 5 năm gần đây nhất; số ca bệnh ghi nhận, hoặc phát hiện người lành mang trùng trong 1 năm hoặc 3 năm hoặc 5 năm gần đây nhất tại xã (Chỉ áp dụng cho các bệnh rất hiếm gặp, ví dụ bạch hầu có tỉ lệ mắc < 0,01/100.000 dân); số ca bệnh hoặc phát hiện người lành mang trùng ghi nhận trong 1- 5 năm qua tại khu vực lân cận (Chỉ áp dụng cho các bệnh rất hiếm gặp, ví dụ bạch hầu hoặc bệnh mới xâm nhập vào Việt Nam, ví dụ COVID-19); trên địa bàn xã, hàng năm dịch có xảy ra không; sự biến đổi của tác nhân gây bệnh (số týp, kiểu gen, đột biến về đặc điểm di truyền...).

- Thứ hai, sự lưu hành của bệnh trên động vật, môi trường, bao gồm: Bệnh có lưu hành trên động vật tại địa phương hay không; tỷ lệ tiêm vắc xin phòng bệnh trên động vật; tác nhân gây bệnh có lưu hành ở trong môi trường tại địa phương không.

- Thứ ba, miễn dịch cộng đồng, bao gồm: Tỷ lệ tiêm chủng (Tỷ lệ tiêm chủng >=90%; tỷ lệ tiêm chủng 70- <90%; tỷ lệ tiêm chủng 50% -<70%; tỷ lệ tiêm chủng dưới 50%; có thôn/bản có tỷ lệ tiêm chủng dưới 30%); dịch đã xảy ra trong 1-2 năm qua trên địa bàn xã gây nên số mắc lớn tạo miễn dịch cộng đồng cao.

- Thứ tư, yếu tố nguy cơ của bệnh dịch, bao gồm: Các chỉ số về sự có mặt, mật độ của véc tơ, vật chủ trung gian truyền bệnh; các yếu tố nguy cơ khác (tiếp xúc với gia cầm, chăn nuôi, ăn tiết canh, ăn gỏi cá, uống nước lã, trữ nước mưa ở lu/khạp...).

5 yếu tố đánh giá đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội

Tiêu chí đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội bao gồm các yếu tố sau:

(1) Đặc điểm về khí hậu được đánh giá dựa trên: Lượng mưa trung bình tháng (mm); nhiệt độ trung bình tháng (oC); số đợt nắng nóng xảy ra trong năm; số ngày với lượng mưa lớn hơn 100mm xảy ra trong năm; thiên tai, thảm hoạ xảy ra trên địa bàn xã trong năm qua.

(2) Đặc điểm địa lý và mức độ đô thị hóa của địa phương (Đô thị loại I, II, III, IV, V; nông thôn; miền núi)

(3) Đặc điểm kinh tế - xã hội được đánh giá dựa trên: Mật độ dân số trên địa bàn xã; tỷ lệ hộ nghèo; các ngành nghề chính đặc thù của người dân trong xã, phường.

(4) Điều kiện về hành vi vệ sinh, thói quen thuận lợi cho bệnh phát triển được đánh giá dựa trên: Kiến thức, thái độ, thực hành phòng chống dịch của người dân trong xã; tỷ lệ % số hộ gia đình sử dụng nước sạch; tỷ lệ % hộ gia đình sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh; tỷ lệ người dân thường xuyên rửa tay với nước sạch và xà phòng đúng cách; tỷ lệ người dân thường xuyên đeo khẩu trang.

(5) Điều kiện giao thương và tập trung đông người được đánh giá dựa trên việc có hoặc không có các địa điểm: Cửa khẩu, sân bay, cảng biển; đường mòn, lối mở; các điểm du lịch; khu vực tâm linh lớn và di tích lịch sử được xếp hạng; khu công nghiệp, trường đại học, cao đẳng, chợ đầu mối; có bệnh viện đa khoa, chuyên khoa; và các khu tập trung đông người khác.

Bên cạnh đó, tại Quyết định số 4782/QĐ-BYT, Bộ Y tế cũng đưa ra hướng dẫn sử dụng Bộ tiêu chí khung đánh giá nguy cơ dịch bệnh truyền nhiễm. Cụ thể, bộ tiêu chí khung làm cơ sở xây dựng các Bộ tiêu chí cụ thể cho từng bệnh truyền nhiễm bằng cách lựa chọn những tiêu chí quan trọng, đặc thù, có ảnh hưởng đến sự phát sinh và bùng phát dịch. Trên cơ sở tiêu chí khung, có thể phát triển chi tiết thành các tiêu chí cụ thể hơn để phù hợp khi xây dựng Bộ tiêu chí đánh giá nguy cơ cho từng bệnh. Khi xây dựng Bộ tiêu chí đánh giá nguy cơ cho từng bệnh, cần xác định tiêu chí chính quyết định sự hình thành, lây lan của bệnh đó.

Bộ tiêu chí từng bệnh sẽ bao gồm 2 nhóm: nhóm các tiêu chí chính và nhóm các tiêu chí liên quan.

- Nhóm tiêu chí chính là tập hợp các tiêu chí quan trọng nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến sự bùng phát của dịch bệnh. Các chỉ số này, tuỳ theo đặc điểm của từng dịch bệnh cụ thể, sẽ được lựa chọn từ các nhóm các tiêu chí trong bộ tiêu chí khung chung về đặc điểm dịch tễ của bệnh.

- Tiêu chí chọn lựa liên quan sẽ là tiêu chí ảnh hưởng trực tiếp, cơ bản đến sự bùng phát của dịch bệnh, có khả năng phân biệt nguy cơ giữa các địa phương.

Áp dụng chấm điểm cho các tiêu chí đưa ra việc đánh giá nguy cơ theo 3 mức như sau: Nguy cơ cao; có nguy cơ; nguy cơ thấp.